Raz ma zdolność sądową, innym razem nie ma, przy identycznym stanie prawnym

Czy stowarzyszenie zwykłe na mocy poprzednim przepisów obowiązujących do dnia 20 maja 2016 r. posiadają zdolność sądową? Nie wiadomo, wszystko zależy od widzi mi się sędziego. Przekonało się o tym Stowarzyszenie Interesu Społecznego WIECZYSTE, którym najpierw przyznano prawo do udziału w postępowaniach sądowych w trybie art.61 k.p.c. a innym razem odmawiano takiego udziału.

Początkowo sądy rozpatrywały kwestię udziału Stowarzyszenia Interesu Społecznego WIECZYSTE pod kątem wymogu konsumenckiego charakteru, o którym mówi m.in. art.61 k.p.c. Część sędziów uznała, że sprawy opłat wieczystego mają charakter konsumencki (skoro w świetle ustawy o VAT wieczyste użytkowanie traktowane jest jak towar), a inni tego charakteru odmawiali. Ostatecznie sądy przyjęły wykładnię, iż sprawa nie ma konsumenckiego charakteru, a tym samym organizacje społecznej na tej podstawie nie mogą wstępować do postępowania.

Od ubiegłego roku jednak kwestia udziału Stowarzyszenia zaczęła by rozpatrywana pod kątem zdolności sądowej. Przypomnijmy, iż w tym zakresie Sejm za rządów PO-PSL zmienił przepisy pozbawiając zdolności sądowej organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej, o ile ustawa ustawa takiej zdolności prawnej nie przyznaje. Stowarzyszenie uznało zatem, że skoro art.61 k.p.c. mówi ogólnie o udziale organizacji społecznych (nie ograniczając wyłącznie do podmiotów zarejestrowanych) zatem stowarzyszenie zwykłe posiadają zdolność sądową w zakresie wstąpienia do postępowania. 

Sąd Okręgowy w Warszawie nie wydał jednoznacznej wykładni w tym zakresie, przyjmując takie stanowisko które systematycznie byłyby na niekorzyść stowarzyszenia i użytkowników wieczystych. Przykładowo gdy wskazuje się na brak zdolności sądowej Stowarzyszenia, które uczestniczyło w postępowaniu, celem unieważnienia postępowania i wyroku, Sąd odrzuca ten argument uzasadniając że "podnoszenie przez skarżącego, że stowarzyszenie zwykłe nie posiada zdolności sądowej jest niezasadne, gdyż Stowarzyszenie Interesu Społecznego WIECZYSTE w Warszawie wstąpiło do przedmiotowego postępowania na podstawie art.61§1 i 2 k.p.c. po stronie powódki, co więcej wywiodło apelację od wyroku Sądu Rejonowego..." (postanowienie z dn. 6.10.2016 sygn. XXVII Ca 473/16). Ten sam Sąd jednak, rozpatrując zażalenie Stowarzyszenia na postanowienie Sądu Rejonowego dla M.St.Warszawy wstąpienia do postępowania w postanowieniu z dn. 23.11.2016 sygn. akt XXVII Cz 2335/16 uznał, że wobec uchylenia art.64§2 k.p.c. stowarzyszeniu zwykłemu nie przysługuje zdolność sądowa... Sąd Rejonowy prawidłowo odmówił Stowarzyszeniu Interesu Społecznego WIECZYSTE prawa wstąpienia do toczącego się postępowania.

Okazuje się zatem, iż ta sama organizacja przed tym samym Sądem raz może mieć zdolność sądową, a innym razem - nie, w zależności od tego jak należy odrzucić zażalenie i argumentację strony powodowej i Stowarzyszenia zwykłego.