Będzie Komisja Weryfikacyjna ds. reprywatyzacji

W Ministerstwie Sprawiedliwości powstał projekt ustawy powołującej Komisję Weryfikacyjną, która zbada bulwersujące przypadki reprywatyzacji nieruchomości w Warszawie.

Nowe rozwiązania przedstawili na wspólnej konferencji prasowej prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński, Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro oraz Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Patryk Jaki.

- Projekt pozwoli rozwiązać problemy, które powstały w związku z ogromną niesprawiedliwością, jaka zdarzyła się w Warszawie, na skutek nadużyć i afer – powiedział Jarosław Kaczyński.

Przywrócić sprawiedliwość

Lider PiS zaznaczył, że nie chodzi przy tym o kwestie odpowiedzialności karnej, które są oddzielne i będą prowadzone we właściwym dla wymiaru sprawiedliwości trybie. Projekt dotyczy natomiast - jak wyjaśniał - kwestii związanych z własnością, z tym wszystkim, co nastąpiło poprzez nieuzasadnione, oparte na nadużyciach przemiany własnościowe. Trzeba je cofnąć, a poszkodowanym wyrównać krzywdy.

Zbigniew Ziobro podkreślił, że PiS, Solidarna Polska i Zjednoczona Prawica pracują nad dobrą zmianą, by polskie państwo działało praktycznie, a nie teoretycznie. Wyrazem tego – jak zaznaczył - jest przygotowywany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt dotyczący patologicznej reprywatyzacji w Warszawie.

- Zmierza on do tego, by przywracać sprawiedliwość. Pokazać, że państwo działa i nie jest słabe wobec silnych, a silne wobec słabych i biednych. Tych wyrzucanych na bruk z kamienic warszawskich, gdy bonzowie w białych kołnierzykach, którzy działają bez kija bejsbolowego, ale równie brutalnie jak prymitywni przestępcy, nabijają sobie konta milionami złotych kosztem krzywdy tysięcy ludzi tracących mieszkania – mówił minister.

Wydarzenie przełomowe

Projekt, jak relacjonował Zbigniew Ziobro, zmierza do powołania Komisji Weryfikacyjnej, która będzie badała decyzje reprywatyzacyjne w Warszawie pod kątem ich zgodności z prawem.

- Jestem przekonany, że mamy do czynienia z wydarzeniem przełomowym, jeśli chodzi o proces dzikiej reprywatyzacji w Warszawie – dodał wiceminister Patryk Jaki, który kieruje w Ministerstwie Sprawiedliwości pracami nad projektem. 

Komisja Weryfikacyjna, jak poinformował, wyposażona zostanie w wyjątkowe uprawnienia.

- Nie tylko będzie pracowała jawnie, mogąc przesłuchać każdego, ale także uzyska prawo nakładania milionowych rekompensat w związku z bezpodstawnym wzbogaceniem się w wyniku nieprawidłowych decyzji administracyjnych, stosowania wpisów w księdze wieczystej, wnioskowania o wznowienie postępowania o przyznanie prawa do kamienic. Stawić się przed komisją będzie musiał każdy wezwany, pod rygorem kary – wymieniał Patryk Jaki.

Rękojmia uczciwości

Wiceminister przedstawił główne założenia projektowanych rozwiązań. Zaznaczył, że nad pracą Komisji Weryfikacyjnej będą czuwały sądy administracyjne.

Zgodnie z projektem Komisja Weryfikacyjna zajmie się usunięciem skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa. Będzie ona złożona z przewodniczącego, powoływanego przez Ministra Sprawiedliwości, oraz ośmiu członków wyłonionych przez Sejm.

W skład Komisji Weryfikacyjnej będą mogły wchodzić wyłącznie osoby dające rękojmię należytego podejmowania decyzji w sprawach nieprawidłowości reprywatyzacyjnych, posiadające obywatelstwo polskie i pełną zdolność do czynności prawnych, korzystające z pełni praw publicznych, niekarane za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione umyślnie. Muszą mieć wyższe wykształcenie prawnicze lub niezbędną wiedzę w dziedzinie gospodarowania nieruchomościami i racjonalnego wykorzystywania zasobów majątku państwowego. Niezbędnym warunkiem jest też nieposzlakowana opinia. Przewodniczącym Komisji Weryfikacyjnej będzie sekretarz albo podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Wpis w księdze wieczystej

Komisja Weryfikacyjna przeprowadzi postępowanie sprawdzające zmierzające do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania weryfikacyjnego. Postanowienie o wszczęciu postępowania weryfikacyjnego Komisja Weryfikacyjna wyda w przypadku stwierdzenia, że istnieje uzasadnione podejrzenie co do wydania decyzji reprywatyzacyjnej dotyczącej nieruchomości warszawskiej z naruszeniem prawa.

W celu zagwarantowania prawidłowego toku postępowania, Komisja Weryfikacyjna będzie mogła zarządzić w księdze wieczystej wpis ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu weryfikacyjnym. Natomiast w odniesieniu do decyzji, która nie wywołała nieodwracalnych skutków prawnych - także zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości. Wpis ostrzeżenia w księdze wieczystej wyłączy rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych.

W toku postępowania weryfikacyjnego Komisja Weryfikacyjna będzie miała za zadanie ustalić, czy w związku z decyzją reprywatyzacyjną nie doszło do naruszeń mających skutkować nieprawidłowościami w obrocie nieruchomością. 

Zasadą ma być jawność posiedzenia przed Komisją Weryfikacyjną.

Organem wyższego stopnia w stosunku do Komisji Weryfikacyjnej będzie Prezes Rady Ministrów. 

Społeczna Rada

Komisja Weryfikacyjna będzie rozstrzygać na posiedzeniu, podejmując uchwały, w tym wydając decyzje administracyjne i postanowienia. Rozstrzygnięcia Komisji Weryfikacyjnej będą opiniowane przez Społeczną Radę składającą się z maksymalnie 9 osób powołanych przez Ministra Sprawiedliwości - działaczy organizacji pozarządowych, a także stowarzyszeń, które wspomagają rozwój wspólnot i społeczności lokalnych oraz zwiększają świadomość obywatelską.

Po przeprowadzeniu postępowania weryfikacyjnego Komisja będzie mogła wydać jedną z decyzji:

• o utrzymaniu w mocy decyzji reprywatyzacyjnej – gdy nie stwierdzi wydania decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa;
• o uchyleniu decyzji reprywatyzacyjnej w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia właściwemu organowi – w razie, gdy stwierdzi wydanie decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa;
• stwierdzającą wydanie decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa i wskazującą okoliczności, z powodu których nie można jej uchylić;
• o umorzeniu postępowania weryfikacyjnego.

Orzeczenie Komisji Weryfikacyjnej o uchyleniu decyzji reprywatyzacyjnej i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia będzie stanowiła podstawę wykreślenia w księdze wieczystej wpisu dokonanego na podstawie uchylonej decyzji lub na podstawie aktu notarialnego sporządzonego na podstawie uchylonej decyzji. Ponowne rozpatrzenie sprawy będzie musiało się toczyć według wskazań Komisji, podobnie jak to jest obecnie w postępowaniu karnym lub cywilnym. 

Fundusz Rekompensat Reprywatyzacyjnych 

Stwierdzając wydanie decyzji reprywatyzacyjnej z naruszeniem prawa, Komisja będzie nakładała na osobę, na rzecz której decyzja reprywatyzacyjna została wydana, obowiązek zapłaty rekompensaty na rzecz specjalnie powołanego Funduszu Rekompensat Reprywatyzacyjnych. Zgromadzone na nim środki będą przeznaczane na pomoc dla osób pokrzywdzonych decyzjami reprywatyzacyjnymi wydanymi z naruszeniem prawa. To będzie nie symboliczne, ale realne naprawienie krzywd dziesiątek tysięcy lokatorów wyrzuconych na bruk. 

Komisja Weryfikacyjna stwierdzać będzie jednocześnie odpowiedzialność majątkową osoby działającej w charakterze organu wydającego decyzję reprywatyzacyjną (lub z upoważnienia tego organu). Chyba że osoba ta, niezależnie od złożonych w sprawie wyjaśnień, ujawni przed Komisją Weryfikacyjną i przedstawi istotne okoliczności, nieznane dotychczas Komisji, dotyczące przestępstwa, np. wskaże organizatora grupy wyłudzającej nieruchomości.

W stosunku do osoby, która złoży takie wyjaśnienia, prokurator będzie mógł wystąpić z wnioskiem o nadzwyczajne złagodzenie kary albo warunkowe zawieszenie jej wykonania. 

Komisja nie dubluje sądów 

Komisja Weryfikacyjna nie będzie wyręczać i dublować sądów. Nie jest bowiem prawdą, że w większości spraw reprywatyzacyjnych orzekały sądy. Sądy cywilne orzekały o odszkodowaniach, ale na podstawie decyzji administracyjnej. Przedmiotem badania przez sąd cywilny nie była więc sama kwestia zwrotu nieruchomości. 

Projekt nie przewiduje ingerencji w orzeczenia sądów cywilnych o odszkodowaniach. Jego celem jest natomiast uchylenie decyzji o zwrocie nieruchomości. Zwrotów dokonywano w trybie decyzji administracyjnej, więc w tym samym trybie powinny być one analizowane i ewentualnie podważane. Decyzje te były w wielu przypadkach przedmiotem kontroli sądów administracyjnych, ale pod kątem legalności. Zakres działania sądów administracyjnych jest zbyt wąski, by wychwycić nieprawidłowości, które miały miejsce. Procedura administracyjna pozwala natomiast, w szczególnych przypadkach, na wzruszenie takiej decyzji administracyjnej, nawet jeśli była przedmiotem kontroli sądów administracyjnych. 

Jeśli okoliczność dotycząca konkretnego naruszenia nie była przedmiotem skargi do sądu i orzeczenia sądowego, to nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej i organ administracji może np. wznowić postępowanie administracyjne już na podstawie k.p.a.
 

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości

Jak należało się spodziewać przeciwko propozycji jest opozycja, Gazeta Wyborcza która już grzmi o trybunałach ludowych (jakby to było coś nagannego, że obywatele by decydowali) itp.