NIE MA REALNEGO NADZORU KNF NAD SKOKAMI?

W sejmie powołano obradującą w trybie niejawnym podkomisję zajmującą się sprawami SKOKów. Politycy PO i część mediów sugeruje, oskarża PIS, Andrzeja Dudę że próbowali uniemożliwić a przynajmniej opóźnić nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad Kasami. Tymczasem prawda jest taka, iż realnego nadzoru KNF nad SKOKami nadal nie ma (mimo, że ustawa weszła w życie w 2012 roku), skoro Komisja wciąż nie dokonuje podstawowej oceny nadzorczej Kas.

Z dniem 27 października 2012 r. spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe (SKOK–i) miały zostać objęte państwowym nadzorem, sprawowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Realizując ten nadzór w ubiegłym roku Komisja zobowiązała podała, 42 z 52 kas do realizacji programu postępowania naprawczego, a w przypadku 23 SKOK-ów KNF prowadziła postępowania w przedmiocie ustanowienia w kasie zarządcy komisarycznego. Komisja także odmówiła zatwierdzenia 7 prezesów SKOK. Jako powód podano brak rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą. Wszystko brzmi groźnie.

Jednak powyższe działania wcale nie świadczą, że istnieje realny nadzór KNF nad SKOKami. Są to bowiem działania urzędnicze, które powinny być następstwem realnych działań nadzorczych w postaci badania i oceny SKOKów. Innymi słowy KNF powinien dokonać najpierw tzw. oceny BION (Badanie i Ocena Nadzorcza).

Dla niewtajemniczonych wyjaśniam, iż KNF przyjął przed laty system nadzoru opartego na analizie ryzyka. Jak informuje KNF na swojej stronie internetowej:

Nadzorowane instytucje finansowe są w systemie ciągłym oceniane na bazie ryzyka, z wykorzystaniem metodyki BION. Od oceny BION jest uzależniona intensywność działań nadzorczych, w szczególności o charakterze inspekcyjnym. Umożliwia to efektywniejszą alokację zasobów UKNF, które są kierowane do obszarów i podmiotów generujących najwyższe ryzyko. W toku oceny BION wykorzystuje się wszelkie dostępne nadzorowi informacje, pozyskane m.in. w czasie inspekcji, wizyt i spotkań nadzorczych, postępowań licencyjnych, kontaktów z właścicielami, analizy sprawozdawczości okresowej i odpowiedzi na dodatkowe zapytania UKNF (kwestionariusze, wezwania nadzorcze, ankiety itp.). Proces BION jest wspierany przez systemy informatyczne UKNF służące do wymiany informacji nadzorczych z instytucjami finansowymi. Efektem BION jest dokonanie przez nadzór oceny:

• poziomu ryzyka w instytucji finansowej, 

• jakości procesu zarządzania przez instytucję finansową istotnymi ryzykami, 

• poziomu kapitału pokrywającego ryzyko w instytucji finansowej, 

• zgodności działalności instytucji finansowej z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi.

Co jest badane w ramach BION banków?

- ryzyko kredytowe, czyli ryzyko nieoczekiwanego niewykonania zobowiązania lub pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania.

- ryzyko rynkowe, czyli ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w rezultacie wrażliwości na zmienność cen na rynku. 

- ryzyko płynności, czyli niewywiązania się z bieżących zobowiązań w wyniku niedopasowania przepływów finansowych. 

- ryzyko operacyjne, czyli prawdopodobieństwo wystąpienia straty związanej z niedostateczną efektywnością działań ludzi, systemów, procesów zachodzących w podmiocie oraz czynnikami zewnętrznymi. 

- ryzyko modeli (wdrożenia nieprawidłowo zdefiniowanych modeli, taryf lub parametrów), 

- ryzyko biznesowe (nieosiągnięcia założonych i koniecznych celów ekonomicznych z powodu niepowodzenia w rywalizacji rynkowej),

- ryzyko kapitałowe (wynikające z niezapewnienia kapitału wystarczającego do absorpcji strat nieoczekiwanych), 

- ryzyko zarządzania (związane z niewłaściwym zarządzaniem, złą identyfikacją i ograniczaniem ryzyka prowadzonej działalności, brakiem lub niewystarczającym działaniem kontroli wewnętrznej, nieodpowiednim stosowaniem procedur wewnętrznych lub ich nieprzestrzeganiem).

Jak wyjaśnia KNF - Korzyścią z BION jest stworzenie mechanizmu stosowania wobec danej instytucji środków nadzorczych adekwatnych do oceny, zmierzających do poprawy sytuacji w obszarach generujących nadmierne ryzyko. Podstawowym kryterium określenia priorytetu i częstotliwości działań nadzorczych jest poziom ryzyka.

Należałoby się zatem spodziewać, iż taka ocena BION jest przeprowadzana chociażby dla bezpieczeństwa klientów SKOK, a wszelkie działania KNF w/s SKOKów wynikają m.in. z dokonanej oceny BION. Tymczasem tak nie jest. 30 marca Stowarzyszenie Interesu Społecznego WIECZYSTE zwróciło się do KNF o udzielenie informacji ws. oceny BION SKOKów za lata 2012-2014, ze szczególnym uwzględnieniem SKOKu Wołomin i SKOKu Wspólnota (czyli 2 SKOKów, których ogłoszono upadłość). W odpowiedzi z dn. 31.03.2015 r. nr DKS/0511/41/2/2015/MB Komisja Nadzoru Finansowego stwierdziła jednak, iż nie może zadośćuczynić wnioskowi, gdyż Ocena BION nie była dotychczas nadawana Spółdzielczym Kasom Oszczędnościowo-Kredytowym.

Przypomnijmy, iz BION jest podstawowym instrumentem oceny nadzorczej. Skoro nie dokonywano ocen BION, to rodzą się kolejne pytania: Dlaczego KNF nie dokonuje oceny BION SKOKów, tak jak w przypadku innych instytucji finansowych? Na czym polega nadzór KNFu, skoro ten ostatni nie dokonuje oceny BION? I wreszcie jak można mówić o tym, iż blokowano, opóźniano nadzór, skoro KNF tego nadzoru wciąż nie wykonuje, mimo że ustawa przewidująca nadzór Komisji nad SKOKami weszła w życie 3 lata temu.

Dr Daniel Alain Korona