ZMNIEJSZENIE STAWEK I PRZEKSZTAŁCENIE - ZAMIAST BONIFIKAT

Jak należało się spodziewać obywatelska inicjatywa ustawodawcza Stowarzyszenia Interesu Społecznego „Wieczyste” na rzecz zmiany ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie innych ustaw spotyka się także z próbami jej podważenia ze strony niektórych środowisk i osób.  Pojawia się zarzut krzywdzenia najsłabszych i najuboższych, w związku z propozycją zmniejszenia stawek opłat wieczystego użytkowania z jednoczesną likwidacją bonifikat. Stowarzyszenie odpiera zarzut, jako oczywiście nieprawdziwy. Jakie są zatem w sprawie fakty?

BŁĘDNA KONSTRUKCJA BONIFIKATY

Na wstępie warto zwrócić uwagę na absurdalność dotychczasowego systemu opłat z bonifikatą, w wyniku której osoba uzyskująca dochód 51% średniego wynagrodzenia bonifikaty jest pozbawiona, a uzyskująca 49% jest uprawniona, choć różnica dochodowa jest niewielka. Uwzględniając fakt, iż opłaty wieczystego użytkowania kształtują się w Warszawie w przeliczeniu nawet w wysokości jednego pełnego średniego wynagrodzenia, oznacza to iż w wyniku zastosowanej bonifikaty pierwszej osobie po odjęciu obciążeń wieczystego użytkowania pozostanie 43% średniego wynagrodzenia, a drugiej - 45% średniego wynagrodzenia. Jeżeli przyjmiemy jeszcze sytuację np. 2 osób uzyskujących po 49% średniego wynagrodzenia, i jednej osoby samotnej uzyskującej 51% średniego wynagrodzenia – dysproporcja staje się jeszcze większa. A zatem bonifikata nie wyrównuje szans, co prowadzi m.in. do nowych dysproporcji.

WARTOŚĆ NIERUCHOMOŚCI A NIE BONIFIKATA MA ZNACZENIE

Ponadto system bonifikat nie uwzględniał różnic w wartości nieruchomości, ani też różnic kosztów utrzymania. Np. Dochód w wysokości 51% średniego wynagrodzenia w Warszawie, uwzględniając realność kosztów utrzymania w stolicy, to mniej niż 49% w Olsztynie. Dodajmy, iż w Warszawie wartość nieruchomości jest znacznie wyżej oceniana niż dajmy np. w Opolu czy innej miejscowości. O ile w mniejszych miejscowościach wartość gruntu kształtuje się w wysokości 1-3 tys. zł/m2, w Warszawie może dojść nawet do 10 tys. zł/m2. W samej stolicy spotykamy kilkakrotne różnice cenowe pomiędzy poszczególnymi lokalizacjami. W rezultacie za podobny grunt jedni zapłacą opłatę wieczystego użytkowania w wysokości kilkuset złotych, a drudzy kilka tysięcy złotych. A w stolicy też są osoby, które zarabiają zaledwie 2000 zł brutto (ok. 1350 zł netto). Zapłaci jednak za wieczyste wielokrotnie więcej niż osoba, która żyje np. w innej miejscowości lub w takiej lokalizacji stolicy, gdzie wartość gruntów jest niższa i zarabia 1800 zł brutto (ok.1210 zł netto). W przeliczeniu na 1 miesiąc obciążenie wieczystego obciążenie użytkowania wieczystego dla jednych wynosi nawet do 200-300 zł miesięcznie, podczas gdy dla innych uwzględniając bonifikatę ok. 20-30 zł. W efekcie osoba o wyższym dochodzie po obciążeniu opłatą będzie dysponował sumą miesięczną 900 zł netto, a ten z niższą ok. 1180-1190 zł netto. Jak widać system opłat z tak pomyślanymi bonifikatami prowadzi do paradoksów. Główny problem opłat wieczystego użytkowana leży zatem w samej konstrukcji tej formuły prawnej i uzależnienia opłaty od wartości nieruchomości, a nie w istnieniu lub nie istnieniu bonifikat.

BIUROKRATYCZNY SYSTEM

Jednym z argumentów na rzecz likwidacji bonifikat jest fakt, iż sprzyja ono tworzeniu urzędniczej biurokracji, która bada, rozstrzyga dokumenty dostarczone przez użytkownika itp. Tych urzędników badających kwestię uprawnień do bonifikat, należy zatrudnić i opłacić. W sumie będzie więcej urzędników, a co zatem idzie większe koszty publiczne, czyli należy zwiększyć obciążenia od obywateli w tym również od najsłabszych  i najuboższych. Tymczasem efektywny system pomocy socjalnej powinien być prosty, czyli jeden dodatek socjalny uzależniony od dochodu, a nie cały szereg różnych drobnych uprawnień, które każdorazowo wymagają weryfikacji, badania a co zatem idzie kosztów, które obciążają następnie obywateli.

ZMNIEJSZYĆ STAWKI i UMOŻLIWIĆ PRZEKSZTAŁCENIE

            Zatem czy nie zmienić system opłat na stałe stawki złotowe za m2 nieruchomości zamiast od wartości gruntu. Ale wówczas mielibyśmy do czynienia jedynie z dublowaniem podatku od nieruchomości. Stąd tez w projekcie obywatelskim zaproponowano inne rozwiązanie zmniejszenie obciążeń z tytułu opłat wieczystego przy równoczesnej likwidacji bonifikat i umożliwienie przekształcenia udziału w użytkowaniu wieczystym w udział w prawie własności gruntów, w przypadku nieruchomości na cele mieszkaniowe, dla osób fizycznych – nieodpłatne

Zgodnie z projektem ustawy stawka opłat wieczystego użytkowania ma zostać zmniejszona z 1% do 0,3% przy likwidacji bonifikat (zarówno zabytkowej jak i socjalnej). Zatem użytkownik wieczysty, który do tej pory korzystał z bonifikaty i płacił 0,5%, po wejściu w życie proponowanej ustawy zapłaci 0,3% wartości nieruchomości (czyli mniej o 0,2%). Ponadto nie musiałby jako użytkownik wieczysty płacić od gruntu – podatku od nieruchomości (nadal płaciłby je jak dotychczas od mieszkania). W ostatecznym rozrachunku zapłaci zatem połowę tego co płaci obecnie. Najsłabsi i najubożsi zatem zyskują. Ponadto, nie likwiduje się możliwości udzielenia indywidualnych bonifikat przez właściciela nieruchomości (samorząd, skarb państwa) uchwałą lub zarządzeniem, co przewidują także obecne przepisy.

Projekt obywatelski stwarza możliwość nieodpłatnego przekształcenia udziału prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości przeznaczonych na cele mieszkaniowe w przypadku osób fizycznych, co daje obywatelom (w tym najuboższym) możliwość definitywnego pozbycia się obciążenia opłat wieczystego użytkowania gruntu (wówczas płaciłby jedynie podatek od nieruchomości, czyli kilkadziesiąt złotych w przypadku nieruchomości mieszkaniowych, ale jest on wielokrotnie mniejszy od opłat wieczystego). Autorom projektu zależało, by właśnie najubożsi przekształcili swój udział w prawo własności, bo wtedy zakończyłby się dla nich horror wieczystego użytkowania.  Gdyby prócz obniżki stawek, utrzymać system bonifikat socjalnych, skłonność do takiego przekształcenia byłaby mniejsza, a tym samym te osoby byłyby narażone w przyszłości na kolejne podwyżki opłat wieczystego.

KONKLUZJA

Zatem pojawiający się zarzut, iż Stowarzyszenie proponuje zmiany kosztem najuboższych i najsłabszych jest nieprawdziwy, wynikający z niewiedzy lub ze złej woli. Stowarzyszenie występuje przecież w sądach powszechnych w obronie użytkowników wieczystych (nie tych najbogatszych, ale zwykłych ludzi) i walczy dla nich w sądzie administracyjnym. Właśnie z myślą o zwykłych obywatelach, a nie o bogatych, w projekcie ustawy zawarto możliwość ich reprezentowania przez organizacje społeczne w każdej indywidualnej w sprawie w sądzie, tak aby zwykły obywatel nie musiał być zdany na drogich adwokatów.